Ondarrutarrak arraunean Ondarroako herria, herri marinel eta arrantzale bezala, betidanik egon da arraunari lotuta. Hainbat mendetan zehar, arrantzarako eta garraiorako tresna bezala erabiliz. Geroago, mende oso batetan zehar, arrantza eta garraiorako tresna izateaz gain, kirol jarduera bezala erabiltzen hasi ginen. Nahiz eta ondarrutarrok, ia mende erdi luzean, 1926-1973 bitartean, arrauna, kirol jarduera bezala, alde batera utzita izan. Azkenengo hamarkadetan ordea, 1973 urtetik, gaur egun ezagutzen dugun Ondarroako Arraun Elkartea sortu zenetik, batez ere, kirol jarduera bezala erabiltzen dugu.
Nola nahi ere, ontziak, urak, arraunlariak, arraunak, toletak eta estrapuak, talde lan sinkronizatuan sortzen duten ”orrua”, ondarrutarrok, oso barneratuta daukagun soinua da, mendeak daramatzagulako gure abra, badia eta ibaian zehar, “orru” hori entzuten.
Aurrez aipatu bezala, Ondarroan, arrauna kirol jarduera bezala, bi aro ezberdinetan banatu beharko genuke. Bata, 1865etik 1926ra eta bestea, 1973tik gaur eguneraino.
1865etik-1902ra Lehenengo aroan, aipatu beharrekoa, Ondarroak daukala, Euskadin aurki daitekeen traineru estropada batetako garaileari oparitutako lehen ikurrina, Bilboko abran irabazia, 1865 urtean. Ondarroako Arrantzale Kofradian aurkitzen da eta bertan irakur daiteke: 1865EKO ABUZTUAREN 31EAN OSPATURIKO BILBOKO ESTROPADA. OHOREZKO SARI BAKARRA.
Baina ikurrin hura, ez zen izan Bilboko abran irabazitako bakarra, zeren 1887an eta 1902an ere, garaipena lortu genuen. Gainera, 1887 urtean, Maria Cristina erreginak, Nerbioi ibaian zehar, Falua erreala eramatearren eta urte hartan, Bilboko abrako estropadak irabaztearren, ikurrina eta brontzezko lehoia, oparitu zigun.
Nabarmentzekoa da 1888an Ondarroako eta Pasaiako arraunlarien artean eginiko desafioa. Getaria eta Donostiaren bitarteko bidea osatzeko 84 minutu inguru behar izan zituzten eta Ondarroa atera zen garaile 15 segundoko aldearekin. 1887ko Abrako garaipenarekin eta San Pedroren aurkako desafioa irabazi ondoren, gure traineruari, ”Invencibles del Cantábrico” deitzen hasi zirelarik.
1890 urtean, Donostiarren aurkako desafioa galdu izanak, Ondarruko herriari, izugarrizko kaltea eragin zion, apostuetan jokatutako dirutzari esker. Baina, 1898 urtean, berriro etorri ziren garaipenak, gure lehenengo Kontxako ikurrina irabaziz. Lehen aipatu bezala, lau urte geroago, gure Bilboko abrako hirugarren ikurrina irabazi genuen, 1902 urtean. Urte berean, Ondarroak bi traineru aurkeztu zituen Bilboko Errege Estropadan, lehenengo eta bigarren postuak lortuz.
1903tik 1925ra bitartean ez genuen estropadetan parte hartu.
1925 eta 1926 1925an Aurrera taldearen ekimen batek bultzatuta, gure trainerua, berriro ikusi genuen uretan, Copa Diputación irabaziz, Portugaleteko uretan. 1926ko iraila betirako gogoratua izango da herrian Donostiako eta Portugaleteko estropadetan lorturiko emaitzengatik. "Antiguako Ama1" trainerua Donostian aurkeztu zen estropaden lehen igandean. Astebete beranduago jokaturiko Ohorezko Estropadan emaitza berbera lortu genuen Donostiako Bandera eskuratuz, Ondarroak irabazitako bigarren Kontxako ikurrina. Bi asteren buruan Portugaleteko Estropada jokatu zen eta Donostian lortutako garaipenaren ondorioz ospaturiko festa herrikoiek, ez zuten saihestu ondarrutarren garaipena Portugaleteko uretan, bigarren urtez jarraian Copa Diputación irabaziz. Ordutik aurrera, 1973raino, Ondarroan ez zen egon arraunik, kirol jarduera bezala.
1973 urtetik gaur eguneraino Bigarren aroa, 1973ean hasi zen, Ondarroako Arraun Klubak bere ibilbide berriari ekin zion, Ondarroa Arraun elkartea sortu zenean. Nahiz eta lehenengo urteetan, batel eta traineriletan soilik parte hartu, 1983 urtean, gure trainerua, berriro estropadetan lehiatzen ikusteko aukera izan genuen. 1984ean ere izan genuen trainerua, baina 1985ean ez. 1986ean, berriro izan genuen trainerua uretan. Baina 1987, 1988, 1989 eta 1990an, berriro ez genuen trainerurik uretan izan. 1991tik aurrera, 1998ean izan ezik, urtero izan dugu gure “Antiguako ama” arraun lehiaketetan parte hartzen, aro berri honetan, traineruarekin irabazitako lehen ikurrina, Lekeitioko ikurrina izan zelarik, 1993 urtean.
Horrela, azken 45 urtetan ere, hainbat garaipen handi lortu ditugu trainerutan, besteak beste, 3 Bizkaiko txapelketa, Bizkaiko liga, KAE1 liga, 4 Castroko ikurrin, 3 Portugaletekoak, 3 Ondarrukoak, 2 Petronor eta 2 Lekeitioko ikurrin, besteak beste.
Kirolaz aparte, herriko gazteriaren garapenean parte hartu nahi izan du. Horretarako, herriko hezkuntza zentruekin bat egin dute, arraunari leku bat egiteko eta gazteek kirolaren ezaguera tekniko eta teorikoan barneratu daitezen.
Adibide bezala, talde lan eta ahalegin tinko horri esker, azkenengo 154 urtetan, gure arraunlariak, garaipen haundiak lortu dituzte trainerutan, Kontxako banderak, esate baterako eta trainerila eta batelen maila ezberdinak kontutan izanik, Bizkaiko, Euskadiko eta Espainiako txapelketak irabazi ditugu.
XXI. mendearekin batera taldeko arraunlariek Ondarroak inguruan dituen baliabide ekonomiko gehiago dituzten taldeen arreta jaso zuten eta asko taldez aldatu ziren. Hala ere, honek ez zituen taldearen gogoak gutxitu eta garai honetan izen handiko garaipen batzuk lortzeko gai izan zen taldea: Bilboko Hiria, Portugaleteko Bandera (2001, 2002) eta garaipena Castroko uretan.
2009 urtean inflexio puntua iristen da taldearentzat. Kluba KAE2 ligara jaisten da eta honek kirol proiektu berri bat martxan jartzea eragiten du. Garai haietan taldearekin batel eta trainerilletan emaitza onak lorturiko gazteak, lehen taldearen parte bilakatzen dira eta urte baten ondoren, 2011ean, berriz ere KAE1era igotzea lortu genuen urte horretan, lau garaipen lortu ostean. 2016a taldearentzat urte historikoa izan zen 15 estropadetatik 13 irabaziz eta playoff-ean garaipena lortuz hurrengo urtean TKEko taldeekin batera arraunean aritzeko. EuskoLabel Ligako lehen urte bietan, lan txukuna eginez, 8 talde onenen barrun egotea lortu dugu.
